“Technologie in de tuinbouw is ontzettend belangrijk. Maar maak niet de fout om alleen daarop te focussen. Technologie is een middel en geen doel. Een ander misverstand is dat schaalvergroting de weg naar succes is. In mijn optiek is daar de grens wel bereikt of in ieder geval in zicht. Waar de kansen en nieuwe mogelijkheden dan wel liggen? Het sleutelwoord voor de toekomst is ‘community’s’.” Aan het woord is Ben Verwaayen, oud-topman van onder andere Alcatel-Lucent en British Telecom, partner van Keen Venture Partners en in 2019 voorzitter van het Expertcomité van de Hillenraad100.
“Vroeger ging het over ketens; vandaag de dag draait het veel meer om community’s. De essentie daarvan is dat je erin stopt waar je zelf goed in bent en eruit haalt waar anderen goed in zijn. Degene die levert, is ook degene die ontvangt. Zo werk je gezamenlijk aan een onverslaanbaar goed eindproduct. We zien dat community’s zich razendsnel ontwikkelen en dat ook spelers die niets met de tuinbouw hebben, daar deel van uitmaken. Bijvoorbeeld omdat zij een product of dienst leveren die slim toepasbaar is in de tuinbouw. Je vormt zo’n community niet alleen met de klassieke en welbekende bedrijven, maar met alle partijen die waarde toevoegen. En dat kunnen dus best bedrijven zijn die nooit aan de tuinbouw gedacht hebben en daar niet in gespecialiseerd zijn.”
Geen kristallen bol nodig
“De voorwaarden die bepalen of je als onderneming succesvol bent, liggen steeds vaker buiten de sector. Een van de belangrijke componenten is ESG: Environmental, Social en Governance. De tuinbouw kan er niet als vanzelfsprekend vanuit gaan dat de samenleving alles fijn vindt wat de sector doet. Je moet er hard aan werken om die ‘license to operate’ te blijven verdienen. En dan weegt ESG zwaar: je zult moeten bewijzen dat je bijdraagt aan duurzaamheid in de breedste zin van het woord. Het zijn allemaal externe factoren die een belangrijke rol spelen of zouden moeten spelen bij de interne bedrijfsvoering. Nabijheid is dan bijvoorbeeld een thema. Alles zomaar de wereld over sturen, is op termijn geen houdbaar concept. Je hebt geen kristallen bol nodig om dat te kunnen voorspellen. Waarom daar dan niet nu al op voorsorteren?”
Eigenwijze tuinders
“De traditionele tuinbouw is altijd buitengewoon innovatief geweest, maar dan wel voornamelijk binnen de eigen sector grenzen. Het is nu zaak om die grenzen op te rekken en ook partijen van buiten de sector op te zoeken. Eigenwijze tuinders hebben in het verleden de tuinbouw enorm vooruit geholpen. Die eigenwijsheid kan nu helpen om open te staan voor de community-gedachte en daarmee aan de slag te gaan. De tuinbouw is ontzettend goed in het hier en nu, maar minder sterk in het openen van hekjes naar andere sectoren. Het kan best zo zijn dat een bedrijf met nul komma nul verstand van tuinbouw een component heeft die belangrijk voor je is. In het idee van een community geef je juist ruimte aan dat soort partijen. Het dwingt je om na te denken over de vraag wat nu precies jouw toegevoegde waarde is en waarin jij kunt excelleren.”
Schaalvergroting is spierballentaal
“Ik denk dat focussen op schaalvergroting niet verstandig is. Nog verdere schaalgrootte brengt nieuwe problemen en vraagstukken met zich mee, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid. Ik geloof juist dat in de volgende fase het er veel meer om gaat dat ondernemers hun niche gaan vinden. Schaalvergroting is ‘spierballentaal’; de echte winnaars zijn de ondernemers die zo flexibel mogelijk naar techniek en technologie kijken en dat kunnen inzetten in hun community. De inhaalslag op schaalgrootte die we nu in de tuinbouw zien, is min of meer afgedwongen door het gebrek aan community’s. En in die schaalgrootte gaan investeerders meer en meer de koers bepalen.”
Excellente uitgangspositie
“Die andere manier van denken – de community-gedachte – moet je vooral niet als verlies van zelfstandigheid zien, maar als een andere deur die opengaat. De tuinbouw mag terecht trots zijn op wat er de afgelopen jaren allemaal bereikt is, maar trots is zelden een goed argument om te houden wat je hebt. We moeten niet te veel achterom kijken en zeker niet stil blijven staan. De sector heeft een werkelijk excellente uitgangspositie en als we de ketengedachte inruilen voor het idee van een community, liggen daar geweldige kansen. Technologie en data zijn daarbij niet leidend; het zijn niks meer en niks minder dan hulpmiddelen.”
Waar zijn de unicorns?
“Ik zie de nieuwe fase die de tuinbouw ingaat overigens helemaal niet als een complexe opgave of uitdaging. Dat is mij veel te negatief. Het is toch een feestje voor ondernemers dat zij weer vol enthousiasme in een volgende ontwikkeling kunnen duiken? Ik heb er alle vertrouwen in dat tuinbouwondernemers die kansen gaan grijpen. We hebben het over een groep ontzettend krachtige ondernemers en die kunnen beslist mee in zo’n nieuwe fase. Overigens vind ik het wel zorgwekkend dat we in Nederland niet of nauwelijks tuinbouwgerelateerde ‘unicorns’ hebben, startups die meer dan één miljard dollar waard zijn. De manier om daar wel te komen? Focussen en de beste zijn in wat je doet!”